Ewangelizowanie przez media, ewangelizowanie mediów, troska o wychowanie medialne, szczególnie młodych, w tym również przyszłych kapłanów i osób zakonnych, to temat, który jest pilnym zadaniem na dzisiaj. Stąd m.in. obradująca 5 listopada na Jasnej Górze, pod kierunkiem abp. Wacława Depo Rada ds. Środków Społecznego Przekazu Konferencji Episkopatu Polski wskazała na konieczność przygotowania dokumentu z zakresu duszpasterstwa medialnego.
Nowy dokument w przygotowaniu
Jak poinformowała Katolicka Agencja Informacyjna trwają aktualnie prace nad nowym dokumentem: „W trosce o człowieka na medialnym areopagu”. Głównym redaktorem dokumentu jest ks. prof. Michał Drożdż, dyrektor Instytutu Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej, kierownik Katedry Mediów i Komunikacji Społecznej Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie. Dokument ten ma być przygotowany w ostatecznej wersji do końca br. roku, po czym nastąpi czas na jego konsultacje, tak aby mógł zostać przedstawiony wszystkim biskupom do zatwierdzenia na zebraniu plenarnym KEP w marcu 2020 r.
Dokument ma zawierać siedem rozdziałów, w których będzie mowa nie tylko o specyfice współczesnej kultury medialnej oraz o potrzebie „uczestnictwa w mediach” jako integralnej części misji Kościoła, ale również czytelnicy, a szczególnie ludzie pracujący w mediach, duszpasterze oraz młodzi przygotowujący się do kapłaństwa, znajdą takie zagadnienia jak: podstawowe zasady etyki, jaka obowiązywać winna w mediach. Będzie w nim mowa o potrzebie jakości dziennikarstwa oraz o formacji dziennikarzy. Dokument poruszy również problematykę autentycznego dialogu w mediach w duchu wolności i odpowiedzialności.
Wychowanie medialne
Już wiele lat temu bp Adam Lepa w swoich publikacjach podejmował temat wychowania medialnego wskazując m.in. na kształtowanie właściwych postaw w odbiorze mediów przez młode pokolenie, ale również przez rodziców, którzy mają wpływ na wychowanie swoich dzieci. Warto przypomnieć publikację bp. Lepy wydaną w serii Biblioteki „Niedzieli” w 2008 r. zatytułowaną „Telewizja w rodzinie”. Bp Adam Lepa podejmuje w niej refleksję nad relacjami, jakie zachodzą między rodziną a telewizją. Autor omawia pozytywne i negatywne strony oddziaływania telewizji na rodzinę, rozpatruje ważny postulat rozumienia „świata telewizji„. Swoim czytelnikom podpowiada również, co należy uczynić, by „uniknąć negatywnego wpływu telewizji w środowisku rodzinnym i pogłębić wpływ pozytywny, który ułatwia wszechstronny rozwój osobowości„. Więcej o książce na https://ksiegarnia.niedziela.pl/site/ksiazka/289/
Do tematu wychowania medialnego, jak podaje KAI, wracają autorzy przygotowywanego dokumentu, w którym zostanie podjęty temat szeroko pojętej edukacji medialnej społeczeństwa poczynając od wychowania w rodzinie, na katechezie. Ukazane zostaną w nim m. in. liczne wyzwania i zagrożenia związane z uczestnictwem w świecie mediów, ze zwróceniem szczególnej uwagi na media społecznościowe, z których najczęściej korzystają młodzi ludzie.
Wydaje się czymś ważnym w podjęciu tematu duszpasterstwa medialnego jest sprawa kompetencji medialnej duchownych. Dlatego dokument ma wskazywać na potrzebę edukacji medialnej w kształceniu i formacji osób duchownych. Będzie też precyzyjnie formułować zasady uczestnictwa duchownych w mediach.
Warto podkreślić, że na zagadnienie edukacji medialnej kładzie już duży nacisk m.in. instrukcja duszpasterska Aetatis novae Papieskiej Rady do Spraw Środków Społecznego Przekazu z 1992 r. Instrukcja ta zawiera m.in. wskazania dotyczące programów duszpasterskich w dziedzinie społecznego przekazu, opracowywanych przez diecezję, Konferencję Episkopatu (https://www.niedziela.pl/artykul/1500/Aetatis-novae )
Młodzi w sieci i jakość przekazu wiary
Jedną z największych trosk duszpasterskich Kościoła dzisiaj jest obecność młodych ludzi w sieci nowych mediów. Stąd również konieczność zwrócenia uwagi na kwestię bezpieczeństwa młodych w sieci mediów społecznościowych oraz na problem odnajdywania się młodych w wirtualnym świecie, ze szczególnym podkreśleniem ich roli jako „świadków wartości”. O tym ma mówić również najnowszy dokument.
W przestrzeni życia społecznego i medialnego jesteśmy świadkami pewnego braku jakości przekazu wiary w mediach. Autorzy przygotowywanego dokumentu wskazują na konieczność kształcenia i formacji w zakresie dziennikarstwa religijnego. Jest to kwestia dotycząca mediów katolickich jak i tzw. świeckich. Wiele lat temu ks. inf. Ireneusz Skubiś w jednym ze swoich felietonów pisząc o duszpasterskim oddziaływaniu przez media wskazywał, że „obok metod tradycyjnych, jak świadectwo życia, nauka religii, kontakt osobisty, pobożność ludowa, liturgia i inne obrzędy, bardzo ważnym środkiem ewangelizacji i katechezy stały się obecnie środki przekazu. O tym powinniśmy dzisiaj pamiętać. O tym powinni pamiętać pasterze Kościoła, seminaria duchowne, domy zakonne, bo są to przecież środowiska duszpasterskiego oddziaływania. Ale również ruchy katolickie, stowarzyszenia – wszystkie te instytucje winny działać, mając świadomość, że dzisiaj nie da się prowadzić ewangelizacji wyłącznie metodami tradycyjnymi. Nie wystarczy głosić nauki o Bogu na ambonie, czy od ołtarza w kościele, nie wystarczą lekcje religii w szkole. Trzeba wykorzystać wszystkie możliwości, które są nam dane. Możliwości te mieszczą się w katolickiej gazecie, w katolickiej rozgłośni radiowej, w katolickim dziale telewizji czy w telewizji w ogóle. To są możliwości, które powinny być przez nas docenione” (https://www.niedziela.pl/artykul/904/Duszpasterskie-oddzialywanie-przez-media).
Medialny wizerunek Kościoła
Jednym z ważniejszych tematów przygotowywanego dokumentu jest troska o prawdziwość medialnego wizerunku Kościoła. Oczywiście kwestie kształtowania wizerunku Kościoła w świecie medialnym, zasady „public relations” dotyczące rzeczywistości duchowej są dzisiaj niezmiernie ważne. Należy docenić fakt, ze nowy dokument będzie również mówił o rozwiązywaniu sytuacji kryzysowych w Kościele.
Wydaje się również ważne to, że mówiąc o duszpasterstwie medialnym potrzebny jest właśnie dokument, który wyrażałby troskę Kościoła o świat mediów w Polsce. Bardzo ważna jest refleksja nad rozległą i delikatną dziedziną duszpasterstwa, jaką stanowi niewątpliwie przekaz i świat cyfrowy, które oferują kapłanom i osobom życia konsekrowanego nowe możliwości w zakresie posługi Słowa oraz dla Słowa. Kościół ma za zadanie, pisał kiedyś Benedykt XVI, dać adekwatną odpowiedź, chociażby na pytania młodych ludzi, którzy żyją w świecie ulegającym wielkim przemianom kulturowym. Duszpasterstwo mediów jest również odpowiedzią na konieczność korzystania z możliwości, jakie stwarzają zdobycze technologiczne. I wydaje się, że oczekiwany dokument podejmie to zagadnienie.
Już dzisiaj od kapłanów wymaga się, by potrafili być obecni w świecie cyfrowym, ale oczywiście w sposób zawsze wierny przesłaniu ewangelicznemu. Na obecność kapłanów i duszpasterstwa w cyfrowym świecie wskazywał papież Benedykt XVI w orędziu na 44. Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu w 2010 r. (https://www.paulus.org.pl/223,44-sdssp-benedykt-xvi-2010 ). Warto do tego orędzia ciągle powracać, by nie tylko podejmować refleksję, ale realizować duszpasterstwo medialne, na którego konieczność Kościół w Polsce wskazuje.
Ks. Mariusz Frukacz, dziennikarz Tygodnika Katolickiego „Niedziela”.
