Kto jest pierwszą Damą Polski? Formalnie obie panie. Mąż Aleksandry Piłsudskiej (z domu Szczerbińskiej) – Józef jest historycznym naczelnikiem państwa i pierwszym marszałkiem odrodzonej Rzeczpospolitej, ale i mąż Janiny Bierut (z domu Górzyńskiej) – Bolesław wciąż, o zgrozo, uznawany jest w świetle prawa za prezydenta Polski.
31 marca 1963 r. w Londynie zmarła Aleksandra Piłsudska (z domu Szczerbińska), kobieta wolności. Przed i po II wojnie światowej działaczka niepodległościowa i społeczna. Uznanie zdobyła jeszcze zanim w 1921 r. na stałe związała się z Józefem Piłsudskim. Obowiązki wobec Ojczyzny łączyła z wychowywaniem dwóch córek, które miała z Marszałkiem – Wandy i Jadwigi.
O niepodległość Polski walczyła w Polskiej Partii Socjalistycznej, Polskiej Organizacji Wojskowej, Legionach Polskich. W niepodległej II Rzeczpospolitej realizowała się w pracy społecznej pomagając poszkodowanym i najuboższym. Dama Orderu Virtuti Militari, od 1926 r. zasiadała w Kapitule VM.
Po wybuchu II wojny światowej, wraz z córkami ewakuowała się do Wilna, następnie przez Łotwę i Szwecję do Londynu. Pochowana na cmentarzu North Sheen. W 1992 r. jej prochy zostały złożone w grobowcu rodzinnym na Starych Powązkach w Warszawie.
Pod Bezdanami
Aleksandra urodziła się 12 grudnia 1882 r. w Suwałkach, jako córka Piotra Szczerbińskiego, urzędnika magistratu w tym mieście oraz Julii Zahorskiej. Rodzice zmarli, gdy miała kilkanaście lat, dlatego była wychowywana przez babkę Karolinę Zahorską i ciotkę Marię Zahorską.
Ukończyła gimnazjum w Suwałkach, kursy handlowe J. Siemiradzkiej, studiowała na Uniwersytecie Latającym. W 1903 r. rozpoczęła pracę urzędniczki w fabryce wyrobów skórzanych na warszawskiej Woli.
W 1904 r. wstąpiła do PPS. Brała udział w wielu akcjach bojowych, w tym napadzie na bank Państwowy w Kijowie. 26 września 1908 r., w ramach grupy Organizacji Bojowej PPS dowodzonej przez Józefa Piłsudskiego, uczestniczyła w ataku na rosyjski pociąg pocztowy pod Bezdanami, nieopodal Wilna, zdobywając ponad 200 tys. rubli.
W 1907 r. aresztowana przez carską policję w Warszawie, jednak zwolniona z braku dowodów. Po przeniesieniu się do Lwowa pracowała w biurze fabrycznym. Działała w Związku Strzeleckim i Towarzystwie Opieki nad Więźniami Politycznymi.
Po wybuchu I wojny światowej przydzielona do oddziału wywiadowczo-kurierskiego I Brygady Legionów Polskich, była komendantką kurierek legionowych. Sama przechowywała broń i przewoziła bibułę. Działała w POW, za co została aresztowana przez Niemców w listopadzie 1915 r. i internowana w obozie w Szczypiornie. W 1917 r. wróciła do pracy w POW jako kurierka materiałów wybuchowych i wywiadowca. Ślub z Józefem Piłsudskim, którego poznała jeszcze w 1906 r., wzięła 25 października 1921 r. w Belwederze. Z Naczelnikiem Państwa, jako jego druga żona, miała córkę Wandę i Jadwigę. Mieszkali w willi Milusin w podwarszawskim Sulejówku.
Bierutowie
Teraz słowo o tej drugiej. Janina Górzyńska, córka Bronisławy z Zawadzkich i Stanisława Górzyńskiego, urodziła się 30 stycznia 1890 r. w Lublinie. Bolesława Bieruta poznała w podlubelskim majątku Studzianki, administrowanym przez państwa Staniszewskich, gdzie ona była przedszkolanką, a on prowadził prace miernicze.
Ślub wzięli w 1921 r. W 1923 r. urodziła się ich córka Krystyna (inżynier-architekt, wraz z mężem Bidziną Maminajszwilim większość życia spędziła w Gruzji), a dwa lata później – syn Jan Chyliński (inżynier, w Moskiewskim Instytucie Lotniczym uzyskał dyplom magistra inżyniera – specjalisty ds. silników lotniczych; ambasador PRL w RFN w latach 1978–1981).
Mimo, iż w kolejnych latach Bierut pozostawał w nieformalnych związkach z Małgorzatą Fornalską (ich córka prof. Aleksandra Jasińska-Kania była partnerką politruka-mjr Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego-socjologa Zygmunta Baumana), a potem z Wandą Górską (formalnie była sekretarką Bieruta, określana mianem „królowej Belwederu”, była z Bierutem podczas jego ostatniej podróży do Moskwy w marcu 1956 r.), to Janina Bierut była formalnie pierwszą damą. Po śmierci w 1985 r. została pochowana na… Powązkach Wojskowych w Warszawie.
