Na okupowanych terenach Ukrainy Rosjanie mogli zniszczyć nawet setki tysięcy książek. Teraz trwa akcja odtwarzania księgozbiorów w bibliotekach, które ucierpiały w wyniku najazdu barbarzyńców.
Wojna Rosji na Ukrainie, zwłaszcza w okresie zakrojonej na szeroką skalę agresji po lutym 2022 roku, bezdyskusyjnie dowodzi, że pojęcia kultury i Rosji są nie do pogodzenia. Mordowanie ludności cywilnej, w tym dzieci, bombardowania w dzień i w nocy miast, rabunki fabryk, magazynów, muzeów, wywózki sprzętu, zboża, dzieł sztuki, grabieże domów prywatnych – oto opis działań okupantów. Jednak to nie wszystko. Bardzo znamienny jest też stosunek okupantów do książek i bibliotek.
Na Krymie, po zdobyciu półwyspu w 2014 roku, okupanci zabrali z bibliotek, w tym szkolnych, i wywieźli wszystkie podręczniki w języku ukraińskim. Następnie w kilku miejscach odnotowano palenie skonfiskowanych ksiąg. Ogólnie, splądrowano setki bibliotek i ukradziono setki tysięcy woluminów.
Jak donosi Centrum Oporu Narodowego Ukrainy, z bibliotek w samym tylko Donbasie Rosjanie wywieźli prawie 10 tys. książek w języku ukraińskim. Do tej pory, w wyniku ostrzału i tymczasowej okupacji rosyjskiej obwodów zaporoskiego i chersońskiego, co najmniej 116 ukraińskich bibliotek całkowicie straciło swoje księgozbiory, a kolejnych 400 częściowo.
W jednej ze wsi Nova Basan w obwodzie niżżyńskim wojsko rosyjskie zniszczyło w czasie okupacji około 7 tys. książek, głównie w języku ukraińskim: część spalono, część po prostu podarto, a część wykorzystano do rozpalenia ognisk, na których podgrzewano żywność. A we wsi Rowenki w obwodzie ługańskim odnotowano przypadki masowego palenia literatury ukraińskiej w lokalnych kotłowniach, informuje kanał telewizyjny „Nastojasze Wremia” (utworzony przez RFE/RL przy udziale „Głosu Ameryki”) .
Dziś Ukraińcy na terenach wyzwolonych ratują biblioteki. Wolontariusze z Centrum Oporu Narodowego Ukrainy podkreślają, że niszczenie książek jest standardową praktyką sił okupacyjnych. Ogłosili oni zbiórkę książek dla bibliotek, których księgozbiory ucierpiały w czasie rosyjskiej okupacji. W budżecie państwa nie ma bowiem pieniędzy na uzupełnienie niedoboru.
Weźmy jako przykład wieś Nowy Byków w obwodzie czernihowskim. Przetrwała ona dość krótką rosyjską okupację. Ale jej skutki długo nie zostaną zapomniane przez Ukraińców. Kierownik biblioteki, Tetiana, powiedziała dziennikarzom: „Kiedy po okupacji przyszliśmy do biblioteki, był tam napis, że kościami waszych dzieci nakarmimy psy”. Taka jest rosyjska kultura.
Kierownik biblioteki mówi, że okupacja wsi trwała tylko kilka tygodni, ale okupanci znaleźli czas na zrobienie rewizji w miejscowej bibliotece. Według niej wiele książek, zwłaszcza dotyczących historii współczesnej Ukrainy, literatury ukraińskiej, podręczników i encyklopedii, zostało po prostu spalonych przez rosyjskie wojsko. Zabrali wszystko, co było w jakiś sposób związane z Ukrainą.
Podobnie sytuacja wygląda w sąsiedniej wsi Nova Basan. Kierownik miejscowej biblioteki Natalia powiedziała dziennikarzom, że w czasie okupacji rosyjskie wojsko zniszczyło około 7 tysięcy książek: część podarto, a część po prostu spalono. „Przed tym barbarzyństwem wszystkie półki w bibliotece były wypełnione książkami, teraz są prawie puste” – opowiada Natalia.
Wolontariusze ogłosili teraz kampanię zbierania książek dla splądrowanych bibliotek w całej Ukrainie. PEN Center Ukrainy ogłosiło akcję zbierania i przekazywania ukraińskich książek. Wielu blogerów prowadzi akcje przywracania funduszy bibliotecznych. Zapowiedzieli zbiórkę pieniędzy, za które zakupią książki i przekażą je potrzebującym bibliotekom. Z początkiem nowego roku szkolnego biblioteki w wielu szkołach odnowiły już swoje księgozbiory. Z inicjatywy wolontariuszy do akcji włączyło się wiele lokalnych firm, przedsiębiorców i rodziców, którzy kupili książki dla szkół i przekazali je nauczycielom.
Nie ma wątpliwości, że biblioteki ukraińskie, które ucierpiały z powodu rosyjskiego barbarzyństwa, zostaną odrestaurowane, ale poziom kultury rosyjskiej Ukraińcy zapamiętają na długo.
