Kategoria: Klub Akapit

Ryszard Jan Czarnowski, pisarz, autor książek na temat Kresów Rzeczpospolitej, historyk sztuki, grafik, który był gościem listopadowego spotkania Klubu AKAPIT, za pomocą opowieści i slajdów zabrał zgromadzonych we wtorkowe popołudnie w Domu Dziennikarza przy ul. Foksal w Warszawie na spacer po jednej z najpiękniejszych europejskich  nekropolii – Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie.

W XVIII wieku cmentarze zaczęto wyprowadzać z terenów przykościelnych poza miasta.  Aby zrekompensować odwiedzającym trud dalszej podróży, miejscom tym zaczęto nadawać kształt parków. Odwiedziny na grobie bliskich można więc było połączyć ze spacerem. W ten sposób w Europie narodziły się cmentarze-ogrody.

Ryszard J. Czarnowski podkreślił, że Cmentarz Łyczakowski jest starszy od słynnego, francuskiego Père-Lachaise. Zmarłych na lwowskiej nekropolii zaczęto grzebać już w 1784 rok. Obecnie cmentarza zajmuje ok. 43 ha powierzchni. – Co do liczby pochówków historycy do dziś kruszą kopię, podają dane od 400 do nawet 670 tysięcy – mówił Czarnowski.

Gość klubu Akapit zauważył, że Cmentarz Łyczakowski jest nie tylko miejscem pochówku wielu zasłużonych Polaków, ale stanowi też swego rodzaju galerię sztuki, galerię rzeźby oraz świadectwo cywilizacji dawnej Rzeczpospolitej. – Nagrobki na cmentarzach przed laty były komplementarne do architektury, czy wnętrz domów – podkreślił Czarnowski.

Wyświetlając kolejne slajdy i snując opowieść o nagrobkach, pomnikach, rzeźbach, ludziach, których upamiętniają, przenosił słuchaczy do nieistniejącego już barwnego świata.  Niczym uczestnicy wycieczki alejkami lwowskiej nekropolii, zebrani przy Foksal zatrzymali się przy kaplicy rodziny Baczewskich, założycieli słynnej gorzelni, mogli zobaczyć grób Gabrieli Zapolskiej, czy miejsce spoczynku autora „Katechizmu polskiego dziecka” Władysława Bełzy.  Podziwiali monumentalną architekturę piramidy grobu porucznika Juliana Ordona, bohater wiersza Adama Mickiewicza, wzruszali się opowieścią o figurze „Płaczka”, której oczodoły wypełniają się kroplami deszczu kapiącymi później na rękę trzymającą różę. Zachwycali się pięknem rzeźby zdobiącej nagrobek Honoraty Borzęckiej autorstwa Cypriana Godebskiego, spod dłuta którego wyszedł również pomnik Mickiewicza stojący na Krakowskim Przedmieściu w Warszawie.

Nie zabrakło w opowieści Ryszarda J. Czarnowskiego historii ciekawych i pouczających, jak życiorys wybitnego matematyka Stefana Banach, którego ciało „przygarnęła” w swoim grobowcu bogata rodzina kupiecka Riedlów, a także zabawnych anegdotek, jak ta o popiersiu na grobie Marii Konopnickiej. Teraz znajduje się tam nieudolna kopia, ponieważ oryginał został przewieziony do jednego z moskiewskich parków, gdzie „robi za” wizerunek… Nadieżdy Krupskiej.

jka

Gościem pierwszego powakacyjnego spotkania klubu Akapit był wybitny reportażysta Romuald Karaś. Jest on autorem wielu książek, a wśród nich na szczególną uwagę zasługuje monumentalne, trzytomowe reporterskie dzieło o majorze Henryku Sucharskim, dowódcy obrony Westerplatte we wrześniu 1939 r.

Romuald Karaś (rocznik 1935) opowiedział uczestnikom spotkania barwną historią swojego zawodowego życia. Wspominał m.in. swój pierwszy artykuł poświęcony problemowi alkoholizmu w  rodzinnej miejscowości Kurów koło Puław. Przyczynkiem do zajęcia się tym tematem było zabójstwo małego chłopca, do którego doszło pod miejscowa karczmą. –  Miałem wówczas 15 lat. Kupiłem 30 kartek papieru kancelaryjnego, napisałem na nich artykuł  i wysłałem do redakcji „Gromady – Rolnika Polskiego” – opowiadał Romuald Karaś.

Redakcja skróciła go do 15-wersetowego artykułu. – Wszystko w nim było co trzeba. To była dla mnie najlepsza lekcja – wspominał Karaś.

Dalsza opowieść reportażysty wiodła przez młodość spędzoną w Szczebrzeszynie, nielubiane studia prawnicze w Lublinie, kłopoty na uczelni po felietonie pt. „Blaski i cienie studenckiego życia”, spotkanie w Krakowie w 1957 r., kiedy to Karaś po raz pierwszy usłyszał historie dyskredytujące postać majora Sucharskiego.

Te nieprawdziwe informacje przedstawiające dowódcę obrony Westerplatte jako tchórza, zdrajcę, weneryka, homoseksualistę powtarzane są do dziś. Romuald Karaś zauważył, że autorzy tych „rewelacji” nie byli w miejscu urodzenia Sucharskiego, nie spotykali się z jego rodziną, nie rozmawiali z siostrzenicą, do której major pisał listy z Westerplatte, nie dotarli do odpowiednich archiwów.

Książki Karasia bronią dobrego imienia majora Sucharskiego. – Prześledziłem całe jego życie, od narodzin – mówił Romuald Karaś

Jacek Wegner, autor artykułu o książkach Karasia, który się ukazał w najnowszym „Forum Dziennikarzy”, podczas spotkania podkreślał niezwykłą dokładność faktograficzną autora. – Gdy czytałem te książki padłem plackiem przed wiedzą autora. Do tego dochodzi doskonały warsztat. Jest to niezwykły reportaż – podsumował Wegner.

jka